دنیای هنر را نمی‌توان به یک بوم نقاشی، صحنه بازیگری، قاب عکاسی، مجسمه‌سازی، موسیقی محدود کرد.
ویدئویی را باز می‌کنید و یک فرد را می‌بینید که با ضربه‌های متعدد چکش به شیشه یک پرتره هنری خلق می‌کند. انگشت‌به‌دهان می‌مانید و می‌گویید: «چقدر خفن!» این یک تعریف و روایت کوتاه از هنر‌هایی است که می‌توانیم آن‌ها را نوترکیب هم بدانیم.
هنر‌های نو و خلاقانه‌ای که هر روز در جهان رو می‌شود، نشان می‌دهد. دنیای هنر هربار خودش را با هنرمندان خوش‌ذوقی که ذهن‌شان پر از ایده‌های جدید است و به دنبال خلق هنر‌های نو هستند به روز می‌کند و با این اتفاق، زمینه را برای نمایش هنر‌های دیگر و حتی شاخه و جنبش‌های هنری آماده می‌کند.
بعضی از آثار این هنرمندان با ترکیب چند رشته هنری و بعضی با الهام‌گرفتن از یک شاخه هنری و ایده هنرمند ساخته می‌شوند. در بعضی موارد هم ابزار کار تغییر نمی‌کند و هنر قدیمی، رخت نو می‌پوشد و با ایده جدید اجرا می‌شود. در این پرونده درباره ۷ هنر شگفت‌انگیز، عجیب‌و‌غریب، خاص و هنرمندان فعال در این رشته‌ها بیشتر می‌خوانیم.
پرتره با چکش و شیشه
سایمون برگر هنرمند معاصر سوئیسی ثابت کرده است که هم‌نشینی چکش و شیشه همیشه به خرابکاری منجر نمی‌شود. او شیشه و چکش را جایگزین بوم، قلم‌مو و رنگ کرده است و با ضربات چکش روی شیشه، پرتره و آثار منحصربه‌فردی می‌سازد که یک تکنیک هنری کاملا جدید است. این هنرمند برای شروع کارش بعد از عکس‌برداری از مدل‌های مدنظر خود یک طرح اولیه را روی شیشه پیاده می‌کند و بعد از آن باید با ظرافت با چکش روی شیشه بکوبد تا به وسیله ترک‌های ایجادشده روی سطح، یک چهره بسازد. حساسیت کار سایمون زیاد است و یک اشتباه کافی است تا کل کار خراب شود. او با آزمون و خطا به این سبک رسیده است و بعد از چندین سال کار، می‌داند برای عمق مدنظرش باید دقیقا چندبار و با چه شدتی به شیشه ضربه بزند. البته در چندسال اخیر این هنرمند برای کم کردن خطر شکستن شیشه، از شیشه لمینت استفاده می‌کند. این نوع شیشه یک لایه پلاستیکی دارد و با ضربه، از هم نمی‌پاشد، اما باز هم تضمینی در کار نیست که مشکل دیگری پیش نیاید. سایمون درباره چالش‌های این هنر می‌گوید: «در حین کار شیشه‌های بسیاری می‌شکند، اما در این میان هر از گاهی یک اثر خوب خلق می‌شود و این راضی کننده است. این که مردم از کشف چیزی که هرجایی پیدا نمی‌شود، لذت می‌برند هم حس خوبی دارد.»
«استرینگ آرت» با میخ و نخ و حوصله زیاد
میخ و نخ و حوصله زیاد از ابزار کار «استرینگ آرت» است. بوم نقاشی، دیوار یا هر سطحی می‌تواند زمینه کار هنرمندان این رشته باشد. در «استرینگ آرت» هنرمند، نخ یا طناب‌هایی با ضخامت‌های مختلف را به میخ‌هایی که با طراحی و نقشه قبلی روی یک سطح کوبیده شده‌اند، به‌هم وصل و در نهایت به وسیله نخ‌های عبور داده شده، طرح مدنظر خود مانند یک پرتره یا شکل هندسی را خلق‌می‌کند. هنرمندان این رشته برای ایجاد سایه و بالابردن وضوح اثر گاهی یک مسیر را چندبار تکرار می‌کنند تا در بعضی قسمت‌ها نخ‌ها ضخیم‌تر به چشم بیایند و سایه ایجاد شود. جالب این‌که «مری اورست» معلمی بود که در پایان قرن نوزدهم این هنر را برای ساده فهم‌کردن ریاضی خلق کرد تا بچه‌ها بتوانند با مفهوم خطوط، زاویه و تقاطع بیشتر آشنا شوند. این طور شد که هنر به کمک ریاضیات آمد و بعد از مدتی در اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی استرینگ آرت به عنوان یک هنر تزیینی هم شناخته شد و کم‌کم محبوبیتی چشمگیر پیدا کرد. این هنر در اروپا و آمریکا برای طراحی دکوراسیون هم استفاده می‌شود و یک راه عالی برای زنده‌کردن حس خلاقیت است.
نقاشی با ماسه
برای این که بهتر با نقاشی با ماسه آشنا شوید، بهتر است تعریف یونسکو از این هنر را بدانید: «یک سنت گرافیکی غنی و پویا که به عنوان وسیله‌ای برای ارتباط بین اعضای حدود ۸۰ گروه زبانی مختلف ساکن جزایر مرکزی و شمالی وانواتو توسعه یافته است. این نقاشی‌ها همچنین به عنوان ابزار‌های یادگاری برای ضبط و انتقال آیین‌ها، افسانه‌های اساطیری و اطلاعات شفاهی فراوانی درباره تاریخ‌های محلی، کیهان‌شناسی، نظام‌های خویشاوندی، چرخه‌های آواز، تکنیک‌های کشاورزی، طراحی معماری و صنایع دستی و الگو‌های رقص عمل می‌کنند. بیشتر نقاشی‌های شنی دارای چندین کارکرد و لایه‌های معنا هستند؛ می‌توان آن‌ها را به‌عنوان آثار هنری، مخزن اطلاعات، تصویرسازی برای داستان‌ها، امضا‌ها یا صرفاً پیام‌ها و موضوعات تفکربرانگیز خواند.» یونسکو نقاشی ماسه را به عنوان شاهکار شفاهی و ناملموس میراث بشری وانواتو در جنوب اقیانوس آرام به ثبت رسانده است. در نقاشی ماسه که روی خاکستر آتشفشانی یا خاک رس انجام می‌شود، به وسیله خطوط پرپیچ‌و‌خم و پیوسته، ترکیبی هنری و هندسی که اغلب متقارن هم هست، شکل می‌گیرد و تنها ابزار هنرمند، انگشتان اوست. نقاشی با ماسه روی سطح شیشه‌ای هم شکل آپدیت شده‌ای از این هنر است که در ایران در برنامه استعدادیابی «عصرجدید» سروصدا کرد و فاطمه عبادی هنرمند این رشته توانست برنده فینال فصل اول آن شود.
نقاشی با ردپا روی برف
اگر همه هنرتان در یک روز برفی به ساخت انواع و اقسام آدم‌برفی و گلوله‌های برفی ختم می‌شود، بد نیست بیشتر با هنر نقاشی روی برف با رد پا آشنا شوید. «سایمون بک» یکی از جدی‌ترین هنرمندان برفی جهان است که برای طراحی منظره و ساخت مجسمه‌هایی از شن و برف شناخته می‌شود. سایمون انگلیسی و مهندس نقشه‌برداری است و شاید این موضوع و قدرت زیاد خیال، به او کمک کرده تا بتواند با راه‌رفتن هدف‌دار روی برف به وسیله ردپا‌های خود تابلو‌های عظیم برفی بسازد. او اسم هنرش را اژد‌های برفی گذاشته است و در هر زمستان ۳۰ نقاشی عظیم برفی را در دامنه کوه آلپ خلق می‌کند. او گاهی برای تکمیل آن‌ها حدود ۴۸ کیلومتر روی برف پیاده‌روی می‌کند و ۱۰ ساعت وقت می‌گذارد. سایمون از قطب‌نما برای اندازه‌گیری مراحل موردنیاز طرح‌های هندسی برف استفاده می‌کند. بعضی از آثار هنری سایمون به سفارش سازمان و انجمن‌های هنری و بعضی از آن‌ها برای استفاده در صحنه‌های فیلم‌سینمایی مانند فیلم روسی «Drakony» ساخته می‌شود. در سال ۲۰۱۶ یک مستند کوتاه با عنوان «سایمون بک؛ هنرمند برفی» ساخته شد که درباره هنر او بیشتر توضیح می‌دهد.»
چیدمان آثار سه‌بعدی در فضایی مشخص
اینستالیشن یا هنرچیدمان، به نصب و راه‌اندازی آثار سه‌بعدی در فضایی مشخص گفته می‌شود و شاخه‌های متعددی دارد. «ربکا‌لوئیس‌لاو» هنرمند انگلیسی یکی از هنرمندان عرصه چیدمان است که بزرگ‌ترین اثرش را برای موزه هنر ایالت اوهایو در آمریکا ساخته است. او در این موزه ۷۵ هزار مترمربعی، آبشار‌هایی از گل ساخته است. نور این موزه از تابش مستقیم نور خورشید تامین می‌شود و در ساخت آن از شیشه‌هایی استفاده شده که گرما وارد نشود و گل‌ها تازه بمانند. برای ساخت این کار، حدود ۱۵۰ هزار گل و‌گیاه بومی اوهایو، هزار و ۶۵۰ نیروی داوطلب و ۱۵ روز زمان نیاز بود و نتیجه یک اثر هنری هیجان‌انگیز بود که طبیعت بکر شمال‌غربی اوهایو را نشان می‌دهد. او در این پروژه از گل‌های تازه و خشک استفاده کرد. ربکا درباره این که چطور پایش به هنر چیدمان باز شد، می‌گوید: «من کارم را با تحصیل در رشته گرافیک و نقاشی شروع کردم، اما همیشه از دیدن طبیعت لذت می‌بردم. من از خانواده‌ای می‌آیم که ۷ نسل مادری ام هنرمند و هفت نسل پدری‌ام باغبان بوده اند. انگیزه من از چنین کاری این بود که حس نقاشی را به دیگران منتقل کنم، اما خیلی زود متوجه شدم آن چه در این اثر مهم است، رنگ‌ها نیستند بلکه اصل طبیعت و حفظ آن و نشان دادن فرایند زندگی و زوال است.»
هنر دیجیتالی با اکسل
«تاتسو هوریوچی» پیرمرد بازنشسته و ۸۰ ساله ژاپنی، به این فرضیه که تنها جای اعداد و ارقام در اکسل است، پایان داد. او در دوران کاری خود علاقه‌ای به استفاده از اکسل نداشته و تنها شاهد رسم نمودار‌ها به وسیله اعداد در این نرم‌افزار آفیس توسط همکارانش بوده است. تاتسو بعد از بازنشستگی تصمیم گرفت نقاشی را به اکسل بیاورد و در ۶۰ سالگی، خود را به این وسیله به چالش بکشد. او در مصاحبه‌ای گفته: «من انتظارش را نداشتم که نقاشی‌ام فورا بهتر شود، بنابراین یک برنامه ۱۰ ساله برای خودم ریختم. در ۳ سال اول تمرکزم را روی کشیدن چیز‌هایی در اکسل گذاشتم که می‌توانستم ببینم مثل سبزیجات از جمله هویج، ترب ژاپنی و علف‌های وحشی. طی ۳ سال بعدی ترکیب کردن آن‌ها با نقوش هنری دیگر را تمرین کردم که تبدیل به یک نقاشی کامل شود.» او ۲۰ سال است که در اکسل نقاشی می‌کند و توانست جایزه بزرگ رقابت‌های هنری آتوشیب اکسل را ببرد. جالب این که هوریوچی برنامه اکسل را به پینت (برنامه معمول نقاشی) ترجیح می‌دهد، چون به نظر او این برنامه که در اصل برای محاسبات ریاضی طراحی شده، انعطاف پذیری و عملکرد‌های بیشتری دارد و کار با آن ساده‌تر است.
هنرنمایی با درهم‌تنیدن نهال‌های نازک
هرکاری را که می‌توان با یک مداد انجام داد، می‌توان با یک چوب هم انجام داد. این عقیده پاتریک دوگرتی هنرمند آمریکایی است که به وسیله نهال‌های نازک در طبیعت و درهم‌تنیدن و بافتن آن‌ها آثار و مجسمه‌های چوبی بسیار بزرگی را در شکل‌های مختلف خلق می‌کند. او در رشته مدیریت بهداشت و بیمارستان تحصیل کرده بود، اما به قول خودش بعد از تحصیل در رشته تاریخ هنر و مجسمه‌سازی تصمیم‌گرفت کت و‌شلوار را کنار بگذارد و کارش را در طبیعت شروع کند. پاتریک برای ساخت مجسمه‌های خود از بوته‌های کوچک و رونده که در جنگل ریخته شده‌اند، استفاده می‌کند و به این ترتیب برای خلق این آثار هنری، درختی قطع نمی‌شود. او ابتدا کارش را در حیاط خانه‌اش و با ساخت آثار کوچک و ظریف شروع کرد تا تکنیک‌های ابتدایی را تمرین کند و مهارتش را بالاببرد و حالا برای انتقال شاخه‌ها و بوته‌های نازک مورد نیاز در ساختن سازه‌های درهم‌تنیده چوبی به خودرو‌های سنگین نیاز است. پاتریک بیش از ۳۰ سال مشغول این کار است و بیش از ۳۰۰ اثر هنری در سراسر جهان ساخته و مورد تحسین قرارگرفته است. او عقیده دارد با ساخت مجسمه‌ها و سازه‌های بزرگی که با الهام از طبیعت و به‌وسیله درهم‌تنیدن چوب‌ها می‌سازد، طبیعت خودش را از دنیای سنگی و مدرن امروز پس‌می‌گیرد.