در گزارش زیر در گفت‌وگو با کارشناسان به آسیب‌های استفاده افراطی از تلفن همراه برای کودکان و نوجوانان پرداخته‌ایم.
چشم‌هایش باد کرده بود و فقط می‌توانست آن را تا نیمه باز کند. آن هم نه در اتاق پر نور رگ‌های قرمز سفیدی چشمش آن‌قدر تحریک شده بود که کاملا بیرون زده و سفیدی چشمش را به چشم اژد‌ها و قرمز درآورده بود. آبریزش چشم‌هایش بند نمی‌آمد و مدام درد می‌کرد. حتی موقع خوابیدن نیز آرام و قرار نداشت و باید با مسکن می‌خوابید.

بیشتربخوانید

در این بزرگراه مواظب کودکان باشید!
بار‌ها دکتررفته بود، اما همه آن‌ها یک نظر داشتند و حتی یکی دو پزشک نیز پیشنهاد جراحی داده بودند. حالا مادر نگران چشم‌های زیبای پسر ۱۲ساله‌اش بود که روزی زیبایی و گیرایی این چشم‌ها زبانزد فامیل بود. پزشک‌ها می‌گفتند یک چیز این بلا را بر سر این پسر ۱۲ساله آورده و آن هم استفاده افراطی از تلفن همراه است.

فضای مجازی و موبایل کم بلا بر سر بشر نیاورده است. از تغییر دیدگاه، انحراف، مشکلات روحی و روانی تا بروز مشکلات جسمی و حرکتی و بینایی، اما نکته این است که برخی مشکلات و بیماری‌ها قابل پیشگیری نیستند و فرد به هر دلیل یا عوامل محیطی یا ژنتیکی به آن‌ها مبتلا می‌شود، اما برخی بیماری‌ها برای خود ماست و این ما هستیم که با بی‌مبالاتی و بی‌توجهی به آن گرفتار می‌شویم. استفاده از موبایل و وسایل الکترونیکی نیز یکی از بلا‌هایی است که عوارض آن قابل کنترل است و اگر به آن‌ها مبتلا شویم، این موضوع بی‌توجهی خود ما را می‌رساند.

کرونا و افزایش آسیب‌های فضای مجازی!
اگر از بحث مشکلات روحی و روانی که وسایل الکترونیکی برای همه ما ایجاد می‌کند، بگذریم می‌توانیم بگوییم آسیب‌های جسمی موبایل کم نیست و از جمله آن می‌توان به فعالیت و تحرک کم، مشکلات بینایی و خشکی چشم اشاره کرد که در نهایت روی سلامت کودکان اثرات منفی زیادی می‌گذارد و وضعیت سلامت آن‌ها را در آینده و دوره بزرگسالی به‌شدت به خطر می‌اندازد.

اعظم غلامی، فوق تخصص کودکان به جام‌جم توضیح می‌دهد، عوارض استفاده از وسایل الکترونیکی مانند موبایل در این دو سال اخیر بیشتر شده و می‌شود حدس زد که علت آن آموزش مجازی به‌دلیل شیوع کرونا بود، اما این که با رفتن کرونا بچه‌ها همچنان در این فضا ماندند، مشکلی است که خانواده‌ها باید فکری به حال آن کنند.

او به بحث چاقی و کم‌تحرکی در کودکان به‌دنبال استفاده بی‌رویه از موبایل و تبلت اشاره کرده و می‌گوید: «کم‌تحرکی و اضافه وزن از مهم‌ترین مشکلات استفاده زیاد از فضای مجازی برای کودکان است. می‌توانیم بگوییم بعد از کرونا مقدار زمانی که کودکان در طول هفته صرف استفاده از دستگاه‌های دیجیتالی مثل رایانه و گوشی هوشمند می‌کنند طی روندی روزافزون رو به افزایش است و از سوی دیگر، ساعاتی که صرف ورزش و سایر فعالیت‌های بیرون از خانه می‌شود، کمتر شده است. این کم‌تحرکی که از صرف وقت در فضای مجازی ناشی شده، رشد جسمانی کودک را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. حال اگر چاقی و اضافه‌وزن هم به آن اضافه شود، ممکن است به خطر ابتلای کودک به دیابت در دوران کودکی دامن بزند.»

او معتقد است در دو سال اخیر میزان ابتلای بچه‌ها به سندرم تونل کارپال (سندرم مچ دست) افزایش داشته است. مشکلات چشم و بینایی کودکان نیز در این سال‌ها رشد فزاینده‌ای داشته و این سبب شده بچه‌هایی که وقت زیادی را با دستگاه‌های دیجیتالی در فضای مجازی طی می‌کنند بیشتر دچار سردرد شوند.

غلامی به اختلال خواب در کودکان نیز اشاره کرده و تاکید می‌کند: یکی از مشکلاتی که فضای مجازی ایجاد می‌کند، اختلال خواب است و سبب می‌شود بچه‌ها کمتر بخوابند و همین کم‌خوابی به مرور سلامت جسمی کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث کوتاهی قد او می‌شود.

این متخصص کودکان با تاکید بر این‌که فضای مجازی برای بچه‌ها مشکلات عصبی به بار می‌آورد، خاطر نشان می‌کند: «یکجانشینی و غافل شدن از بازی‌های کودکانه موجب بروز مشکلات عصبی در آن‌ها می‌شود. کار زیاد با رایانه، تبلت، گوشی و حتی تماشای زیاد تلویزیون از فاصله نزدیک و مواجهه بیش از حد با منابع نوری باعث بروز این مشکل می‌شود. نکته بد ماجرا این است که کودکان پیش از دوسالگی نباید به هیچ نمایشگری نگاه کنند، اما تقریبا ۹۰درصد کودکان تا قبل از دوسالگی به‌طور منظم تلویزیون نگاه می‌کنند؛ زمان مشاهده تلویزیون نیز به‌تدریج بیشتر می‌شود.» غلامی به این موضوع تاکید می‌کند که تومور مغزی در نوجوانی و بزرگسالی حاصل استفاده بی‌رویه کودکان از وسایل الکترونیکی است. چندی پیش تحقیقی در انگلیس نشان داد میان استفاده از وسایل الکترونیکی و ابتلا به تومور مغزی در بزرگسالی ارتباط مستقیم وجود دارد. هرچه کودک بیشتر از وسایل الکترونیکی استفاده کند، احتمال آسیب دیدن او در بزرگسالی افزایش می‌یابد.

چه کنیم بچه‌ها آسیب کمتری ببینند

احسان بیات، روان شناس کودک در خصوص اقداماتی که خانواده‌ها باید انجام دهند تا بچه‌ها از فضای مجازی آسیب کمتری ببینند، می‌گوید: «والدین باید برای استفاده کودکان از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، مجموعه قوانینی تعریف کرده و بکوشند قبل از کودکان، فیلم، کارتون، انیمیشن یا بازی‌های رایانه‌ای را ببینند. سایت‌هایی را که فرزندان در آن‌ها عضویت دارند بشناسند و همچنین می‌توانند موتور‌های جست‌وجو را برای سنین مناسب کودک‌شان محدود کنند. به مجموعه این اقدامات والدگردی گفته می‌شود، یعنی نظارت بر کودک در فضای مجازی در عین این که او را از این فناوری محروم نکرده‌اید. همچنین برای نظارت دقیق بر فعالیت فرزندان خود از برنامه‌های کنترل والدین استفاده کرده و اجازه نصب و استفاده از برنامه‌های فیلترشکن را به فرزندان خود ندهید. برای زمان استفاده فرزندان از بستر اینترنت قوانین و مقرراتی تعیین کرده و به آن پایبند باشید. تنظیمات امنیتی و حریم خصوصی شبکه‌های اجتماعی فرزند خود را فعال و محدود به دوستان و آشنایان کنید.»

او بر این باور است که نقش والدین در کاهش این آسیب به‌شدت تاثیرگذار است و بدون نظارت والدین این مشکلات برطرف نمی‌شود به همین دلیل به والدین توصیه می‌شود بر فضای مجازی نظارت کامل داشته باشید. تلاش کنید با کودک‌تان رفیق باشید تا در صورت دریافت پیام از سوی افراد غریبه قبل از هرگونه ارتباط، موضوع را به شما اطلاع دهد.

منبع: روزنامه جام جم

باشگاه خبرنگاران جوان