انگیزه درونی، تمایلات درونی برای شرکت در فعالیت‌هایی است که رضایتمندی ذاتی در آن‌ها وجود دارد. این انگیزه، یکی از جنبه‌های اساسی یادگیری موثر است. این مفهوم که در ریشه در اصول نظریه خود تعیین‌گری (SDT) بیان شده توسط دسی و رایان دارد، مدتهاست توجه محققان و مربیان را به خود جلب کرده است. نظریه خود تعیین‌گری بر انگیزه درونی (استقلال، شایستگی، ارتباط) تاکید دارد. آموزش حمایتی نیاز انگیزه درونی را در دانش‌آموزان پرورش می‌دهد.

بر اساس این نظریه افراد نیاز‌های روانشناختی ذاتی برای خودمختاری، شایستگی و ارتباط دارند و زمانی که این نیاز‌ها مورد حمایت قرار گیرند، انگیزه درونی رشد می‌کند. این نظریه پیامد‌های عمیقی برای حوزه آموزش دارد، به ویژه در زمینه یادگیری آنلاین، جایی که مشارکت یادگیرنده چالش‌های منحصر به فردی دارد. از زمان همه‌گیری ویروس کرونا و پس از آن گرایش به استفاده از محیط‎های یادگیری آنلاین افزایش چشم‌گیری داشته است و لزوم توجه به عوامل تاثیرگذار بر یادگیری آنلاین بسیار مهم‌تر از پیش است.

سه ستون نظریه خود تعیین‌گری: خودمختاری، شایستگی، ارتباط

این نظریه اولین بار در دهه ۱۹۸۰ پیشنهاد شد و یک تغییر اساسی در درک ما از انگیزه انسانی به وجود آورد. دسی و رایان مشخص کردند که افراد زمانی تمایل طبیعی به جستجوی چالش‌ها، یادگیری و پیشرفت دارند که نیاز‌های اساسی روانشناختی آن‌ها به خودمختاری (میل به خود فرمانی)، شایستگی (نیاز به احساس توانایی) و ارتباط (میل به برقراری ارتباط با دیگران) برآورده می‌شوند.

راهبرد‌های عملی برای مربیان آنلاین جهت تقویت انگیزه درونی:

معلمان و مربیان می‌توانند تعامل و عملکرد دانش‌آموزان را با ادغام رویکرد‌های حمایت‌کننده نیاز در طراحی دوره‌های آموزشی آنلاین افزایش دهند و به برخی از چالش‌های کلیدی در آموزش دیجیتال رسیدگی کنند.

۱_ روشن کردن ارتباط بین فعالیت‌های یادگیری، آرزو‌های دانش‌آموزان و اهداف تحصیلی برای دانش‌آموزان: اگر با دانش‌آموزان نسل جدید صحبت کنید، خواهید دید که از بی‌فایده بودن مطالبی نظری که کابردی در زندگی روزمره آن‌ها ندارد بسیار گله‌مند و به خاطر آن نسبت به یادگیری بسیار بی‌انگیزه هستند. مربیان و معلمانی که در فضای آنلاین مشغول آموزش هستند اگر فایده مطالب که آموزش می‌دهند را برای یادگیرندگان روشن کنند، کارشان برای ایجاد انگیزه درونی برای یادگیری بسیار راحت‌تر خواهد شد. در واقع مربیان نیاز دارند شکاف بین دانش نظری و کاربرد آن در دنیای واقعی را پر کنند.

۲_ استفاده از سناریو‌های واقعی برای مرتبط کردن کلاس آنلاین به دنیای بیرون: ایجاد یک ارتباط در دنیای واقعی برای آنچه یادگیرندگان می‌آموزند یک راه عالی برای جذاب‌تر کردن کلاس‌های آنلاین است. مثلا استفاده از یک مثال از اهمیت یادگیری فرمول مساحت هنگام خرید یک زمین و ملک می‌تواند توجه و انگیزه یادگیرندگان را بسیار افزایش دهد.

۳_ راهنمایی دانش‌آموزان در تعیین اهداف بلندپروازانه و در عین حال دست‌یافتنی: کار برای رسیدن به اهدافی که بیش از حد بلندپروازانه به نظر می‌رسند می‌تواند دلهره‌آور باشد. مربیان و معلمان آنلاین باید برای هر درس اهداف کوتاه‌مدت و کوچک تعیین کنند که در راستای اهداف نهایی باشد. این اهداف کوچک کمک خواهد کرد به جای اینکه یادگیرندگان و دانش‌آموزان دچار ناامیدی شوند، انگیزه درونی در آن‌ها تقویت شود. در ضمن بابت رسیدن به هر کدام از اهداف کوتاه‌مدت باید آن‌ها را تشویق کرد تا نیاز به شایستگی در آن‌ها برآورده شود.

۴_ از یادگیرندگان خود بازخورد بخواهید: مربیانی که در فضای آنلاین فعالیت می‌کنند باید به طور مستمر و منظم از یادگیرندگان خود بازخورد دریافت کنند تا اطمینان حاصل کنند که نیاز‌های آن‌ها را به درستی برآورده می‌کنند و کلاس از نظر آن‌ها جذاب است. دریافت کمک می‌کند تا به نگرانی و دغدغه یادگیرندگان رسیدگی شود و اعتماد به نفس معلم را نیز تقویت خواهد کرد. در فضای آنلاین که بررسی نشانه‌های چهره‌ای و غیرکلامی برای دریافت بازخورد بسیار محدودتر است، اهمیت این کار بسیار بیشتر است.

۵_ ایجاد فضایی امن: یادگیرندگان در فضایی که از صحبت کردن احساس امنیت و رضایت کنند، انگیزه درونی بالاتری برای یادگیری مطالب خواهد داشت. در میحط‌های یادگیری آنلاین که یادگیرندگان خیلی راحت‌تر می‌توانند تمرکز خود را از کلاس دور کنند اهمیت این کار برای جذاب‌تر کردن کلاس خیلی مهم‌تر است.

به قول ولیام باتلر ییتس: «آموزش پر کردن یک سطل نیست، بلکه برافروختن آتش است».

این جمله به ما یادآوری می‌کند که عمیق‌ترین جوهره آموزش در انباشت صرف دانش نیست، بلکه در بیدار کردن اشتیاق مادام‌العمر برای یادگیری است. معلمان چه حضوری چه آنلاین، باید شور و شوق فکری دانش‌آموزان را برانگیخته کنند و آینده‌ای را شکل دهند که در آن آموزش سفری برای کشف و خودشکوفایی باشد و به عنوان سکوی پرشی برای خلاقیت و نوآوری در آینده عمل کند.

منبع: خبرآنلاین